کمتر از سه ماه تا روز برگزاری دهمین دوره انتخابات مجلس باقیمانده و از همین رو تکاپوی جناحین سیاسی کشور برای موفقیت و کسب حداکثر کرسی‌های پارلمان به اوج رسیده است. برای بررسی شرایط و موقعیت جریان اصلاحات با علی صوفی که در دولت اول اصلاحات استاندار گیلان در دولت دوم اصلاحات وزیر تعاون بوده گفت‌وگو کرده‌ایم. صوفی از زمره اصلاح‌طلبانی است که حرف‌های گفتنی بسیاری درباره انتخابات مجلس دارد. به گفته این عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت، اصلاح‌طلبان با دست فرمان اتحاد و انسجامی که در انتخابات ریاست‌جمهوری ٩٢ آنها را به موفقیت رساند به انتخابات مجلس دهم ورود پیدا خواهند کرد. علی صوفی امیدوار است نهادهای مسوول در انتخابات تعهد عملی خود به فرمایش رهبری نظام درباره حق الناس بودن آرای مردم را به نمایش بگذارند. به اعتقاد این عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت ایران اسلامی، اصلاح‌طلبان با همگرایی و دوری از تفرقه می‌توانند اکثریت پارلمان دهم را از آن خود کنند.

 کمتر از سه ماه تا انتخابات مجلس دهم باقی مانده است. در حال حاضر جریان اصلاحات در چه موقعیتی قرار دارد؟
جریان اصلاحات با فراز و فرودهایی که از زمان انتخابات ریاست‌جمهوری سال ٨۴ به بعد داشته تجارب مهمی را کسب کرده است. در انتخابات ریاست‌جمهوری ٨۴ در اثر تعدد کاندیداهای اصلاح‌طلب، عدم انسجام و هماهنگی در داخل جناح و وزن‌کشی افراد و احزاب، اصلاح‌طلبان میدان را به رقیب واگذار کردند و خسارت سنگینی به کشور و نظام وارد آمد و اصلاح‌طلبان هم دچار محدودیت‌ها و انسداد سیاسی شدند. پس از آن انتخابات ریاست‌جمهوری ٨٨ امنیتی شد و هزینه سنگینی را متوجه اصلاح‌طلبان کرد. آنها در انتخابات ٩٢ در سایه تمکین به عقل جمعی، اجماع و اتفاق نظر توانستند به پیروزی برسند.

برای انتخابات مجلس دهم چه شرایطی وجود دارد؟ آیا همچنان این وحدت وجود دارد یا خیر؟
اصلاح‌طلبان تصمیم دارند با استفاده از تجربیات سال ٩٢ به هر قیمتی که شده انسجام و اتفاق نظر به دست آمده در سال ٩٢ را حفظ کنند. به همین خاطر سازوکار‌هایی را پیش‌بینی کرده‌اند. در سال ٩٢ در عین اینکه جریان‌های اصلاح‌طلب فعالیت‌های خود را به‌طور مستقل انجام می‌دادند اما انسجامی عمومی را با محوریت رییس دولت اصلاحات به وجود آوردند. شورای راهبردی که رییس دولت اصلاحات تشکیل داد برای همین منظور بود. چرا که واقعیت این بوده که ما در عین اینکه احزاب اصلاح‌طلب داریم اما این جریان تنها از احزاب اصلاح‌طلب تشکیل نشده و احزاب بخشی از جامعه بزرگ اصلاح‌طلبی هستند. خیل عظیمی از اصلاح‌طلبان عضو احزاب نیستند، اعم از نمایندگان یا مدیران ادوار اصلاح‌طلب، شخصیت‌ها و عناصر تاثیرگذار ملی و منطقه‌ای اصلاح‌طلب. بنابراین برای اینکه آنها تجمیع و منسجم شوند، شورای راهبردی توسط رییس دولت اصلاحات به وجود آمد که تلاش می‌کرد در همه استان‌ها، شورای اصلاح‌طلبان استان توسط مجامع عمومی اصلاح‌طلبان استان و شهرستان‌ها انتخاب شوند و تصمیم لازم برای انتخاب کاندیدا و تعیین مصادیق کاندیداتوری به صورت غیر متمرکز از پایین‌ترین سطح تشکیلاتی یعنی حوزه‌های انتخابیه باشد تا اگر مشکلی پیش آمد شورای اصلاح‌طلبان استان ورود کند. در موارد نادری که در استان حل اختلاف صورت نگیرد به مرکز سپرده شود. استراتژی این بوده که به هیچ‌وجه از مرکز برای حوزه‌های انتخابیه تصمیم‌گیری نشود و در کارشان تداخلی به وجود نیاید مگر در شکل‌دهی سازمان اصلاح‌طلبان. بنابراین‌چنین چیزی در شورای راهبردی تدوین شد و به اجرا در آمد. از سوی دیگر شورای هماهنگی اصلاح‌طلبان که بر حسب طبع کاری‌شان که فعالیت حزبی است برخی فعالیت‌های استانی را به عهده داشتند. نهایتا قرار شد که شورای راهبردی و شورای هماهنگی جبهه اصلاحات هم در سطح ملی یکی شود و هم در سطح استانی و منطقه‌ای. بنابراین شورای‌عالی سیاستگذاری تشکیل شد که هم شورای راهبردی و هم شورای هماهنگی اصلاح‌طلبان و هم سازمان انتخاباتی دکتر عارف را پوشش می‌دهد و به تشکیلاتی واحد تبدیل شده است. در راس این تشکیلات آقای عارف قرار گرفته است. رییس دوره‌ای شورای هماهنگی جبهه اصلاحات که آقای سید حسین موسوی تبریزی است به عنوان نایب‌رییس شورای‌عالی انتخاب شده است و آقای موسوی لاری که رییس شورای راهبردی بود دیگر نایب‌رییس این شورا است. به این ترتیب با تشکیل چند کار گروه درون شورای‌عالی سیاستگذاری همان کار با چند اصلاح با سرعت ادامه پیدا کرده است. ما امیدوار هستیم که در سایه این تدبیر، وفاق و همدلی اصلاح‌طلبان بتوانند نهایتا به لیست واحد در سراسر کشور دست یابند و از تعدد کاندیداها در حوزه‌های انتخابیه و رقابت درونی اصلاح‌طلبان جلوگیری شود. همچنین امیدواریم فضای انتخاباتی عادلانه و آزاد باشد تا کاندیداهای اصلاح‌طلب بتوانند به میدان رقابت پا گذارند در این صورت می‌توانیم اکثریت مجلس آینده را به دست آوریم.

اصلاح‌طلبان در هر دوره از انتخابات با موانعی رو‌به‌رو بودند. مهم‌ترین موانعی که در برابر اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس وجود داشته و دارد چیست؟
بزرگ‌ترین مانعی که در برابر پیروزی اصلاح‌طلبان در انتخابات وجود دارد اقدامات خارج از چارچوب قانون است که عمدتا برای اصلاح‌طلبان مانع ایجاد کرده و سبب شده که در تایید صلاحیت اصلاح‌طلبان اعمال سلیقه شود. امیدوار هستیم که در این دوره کاملا با حمایت دولت ملاک ارزیابی صلاحیت کاندیداها همان منابع چهارگانه قانونی باشد به گونه‌ای که برخی از مداخلات خارج از قانون صورت نگیرد و از دخالت‌هایی که بعضا از طرف نهادهایی که در انتخابات جایگاه قانونی ندارند، جلوگیری شود. اجازه دهند که مردم خودشان تصمیم بگیرند و کاندیداهای مورد نظرشان در صحنه باشند تا تضمینی برای مشارکت حداکثری مردم باشد.

مساله تایید صلاحیت‌ها در دوره‌های پیشین انتخابات نیز وجود داشت و ممکن است در این دوره از انتخابات نیز همان وضعیت برقرار باشد. شما اشاره کردید که اصلاح‌طلبان در سال‌های گذشته تجربیاتی به دست آورده‌اند و احتمالا این تجربیات در این زمینه هم بوده است. اصلاح‌طلبان چه راهبردها و راهکارهایی را آموخته‌اند برای اینکه بتوان از این مانع عبور کرد؟
به هر حال در سال‌های گذشته تجربیاتی برای اصلاح‌طلبان و نظام حاصل شد و موانع جدی مشارکت حداکثری مردم شناسایی شد که در موضع‌گیری‌های مقامات نظام خصوصا شخص رهبری در انتخابات سال ٩٢ تجلی پیدا کرد. ایشان تاکید کردند که رای مرد حق‌الناس است و در حق الناس خیانت نکنید. ایشان از همه مردم اعم از کسانی که در داخل و خارج کشور یا داخل و خارج نظام هستند دعوت کردند که در انتخابات شرکت کنند. انتخابات مجلس نهم با مشارکت حداقلی مواجه شد. مشارکت مردم یکی از مهم‌ترین تضامین حفظ نظام است. اگر مردم مشارکت نکنند حتما با مشکل مواجه خواهیم شد ضمن اینکه ما با کشورهای دیگر فرق داریم. ما در کشوری زندگی می‌کنیم که انقلاب شده است و این انقلاب با حضور مردم در صحنه به وجود آمده است. بنابراین برای حفظ آن نیز مردم باید در صحنه حضور پیدا کنند. در قانون اساسی ارکان نظام طوری پیش‌بینی شده که مستقیم یا با یک واسطه توسط مردم انتخاب می‌شوند. تاکید بنیانگذار جمهوری اسلامی هم همیشه این بوده که میزان رای مردم است. مردم هستند که اصالت دارند و هیچ کس حق ندارد مانع شود. اینها همه تجربیاتی بود که به دست آمد. باید این را بدانیم که با برخی از موانعی که ایجاد می‌شود ضربه سنگینی به مشارکت مردمی وارد می‌شود. مقام معظم رهبری سعی کردند با بیانات‌شان آن ضربه را جبران کند که تاثیر زیادی هم داشت. از طرف دیگر دولت مصمم است. موضع ریاست‌جمهوری، وزیر اطلاعات و وزیر کشور این بود که ما سعی خواهیم کرد حقی از کاندیداها ضایع نشود و ملاک ارزیابی همان مراجع چهارگانه قانونی قرار بگیرد. اگر چنین چیزی اتفاق بیفتد و امید هم در این مورد بیشتر است، امید است که در این دوره از انتخابات نسبت به دوره‌های پیشین با موانع کمتری مواجه باشیم. از سوی دیگر شورای‌عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان کارگروهی تحت عنوان تعامل و رایزنی را پیش‌بینی کرده است که کارش تعامل با عوامل اجرایی و نظارتی است تا موانع موجود در دوره‌های پیشین انتخاباتی برطرف شود.

این کار گروه تا الان هم تعاملی داشته است؟ اگر داشته این تعاملات چه نتایجی در بر داشته است؟
به صورت فردی برخی از افراد کارگروه تعاملاتی داشتند. مثلا آقای رهامی که رییس کارگروه تعاملات است قبلا با برخی از اعضای شورای نگهبان نشستی داشته است. برخی دیگر از آقایان نیز تماس‌های فردی داشتند. با دولت تا به امروز نشست‌های مفصلی گذاشته شده است. با وزارت کشور، معاون اول رییس‌جمهور و تا جایی که ممکن بود برخی دوستان با شخص رییس‌جمهور تماس‌هایی داشتند. چه به عنوان دستگاه‌هایی که نقش اجرایی انتخابات را به عهده دارند و چه به عنوان دستگاه‌هایی که نقش نظارتی دارند، تماس‌هایی داشتیم. از این پس نیز به صورت سازمان یافته‌تر این تعاملات را انجام خواهیم داد.

تا به الان نتیجه این تعاملات مثبت بوده است؟
شنیده‌ها حاکی است که مثبت بوده است. حتی شنیده‌هایی از آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی هست که او نیز ارزیابی مثبتی از تعاملات داشته است

واگذاری تصمیمات به شورای‌ اصلاح‌طلبان در هر استان چه مزیت‌هایی دارد؟ اصولا تصمیم‌گیری‌های جداگانه مشکلاتی نخواهد داشت یا باعث تفرق نخواهد بود؟
این مساله تابع برخی ملاک‌ها و معیارهایی است که از طرف شورای‌عالی سیاستگذاری به عنوان سازوکار انتخاب کاندیداها به استان‌ها ابلاغ خواهد شد. در آن چارچوب سعی می‌شود افراد اصلاح‌طلبی که اقبال عمومی بیشتری به آنها تشخیص داده می‌شود و میزان رای آوری آنها بالاتر است، انتخاب شوند. همچنین سعی می‌شود تا دیگران با میثاق نامه‌ای که در زمان کاندیداتوری امضا می‌کنند ملتزم شوند که به نفع کاندیدایی که از نظر اصلاح‌طلبی و رای آوری شاخص است، کنار بکشند. تلاش می‌کنیم در حوزه‌های انتخابیه تک نماینده یک کاندیدا داشته باشیم. به همان تعداد نمایندگانی که یک استان لازم دارد به همان تعداد کاندیدای اصلاح‌طلب باقی بماند تا بتوانیم در مقابل رقیب آرای اصلاح‌طلبان را تجمیع کنیم و از تشتت آرا و در نتیجه بهره‌برداری رقیب از این جریان جلوگیری کنیم. با این سازوکاری که پیش‌بینی شده ما می‌توانیم به لیست واحد سراسری دسترسی پیدا کنیم. ارایه لیست واحد از طرف اصلاح‌طلبان به‌طور جدی و سازمان یافته دنبال می‌شود. ما می‌توانیم امیدوار باشیم که در سایه این سازوکار نیروهای‌مان را در سرتاسر کشور انسجام بخشیم.

کسانی که در لیست تهران یا حوزه‌های انتخابیه به عنوان کاندید انتخاب می‌شوند، چه مولفه‌ها و پارامترهایی باید داشته باشند؟ ما نیروهای متعددی با ظرفیت‌های مختلف در جریان اصلاحات داریم و موانعی نیز پیش‌روی ما وجود دارد. با توجه به این دو موضوع کاندیدای اصلاح‌طلب چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
تهران سازوکار جدایی نسبت به کل کشور خواهد داشت. تنها حوزه انتخابیه‌ای که ناچار هستیم برای آن ستاد انتخاباتی داشته باشیم تهران است. الان در نخستین قدم تلاش می‌کنیم تا ستاد انتخاباتی تهران شکل گیرد. ستاد انتخاباتی تهران هنوز شکل نگرفته است. ما در شهرستان‌ها و استان‌ها ستاد نخواهیم داشت. ستاد انتخاباتی در آنجا توسط کاندیداهای انتخاباتی تشکیل خواهد شد اما در تهران برای ٣٠نفر یک ستاد انتخاباتی مستقل تشکیل می‌شود. البته این ستاد انتخاباتی مانع تشکیل ستادهای فردی و شخصی نیست. یک ستاد انتخاباتی جمعی ٣٠ نفره در تهران شکل خواهد گرفت. الان در نخستین قدم تلاش می‌شود که این کار انجام شود.

کارگروه‌های شورای‌عالی سیاستگذاری تشکیل ستاد انتخاباتی را به عهده دارند؟
نه. تشکیلات ستاد انتخاباتی جداست و ربطی به کارگروه‌ها ندارد اما زیر مجموعه و زیرنظر شورای‌عالی سیاستگذاری است. آنها می‌نشینند و معیار و ملاک تعیین ٣٠نفر را مشخص می‌کنند. طبعا نوعی سهمیه‌بندی در تعیین ٣٠نفر کاندیدا خواهیم داشت. این سهمیه‌بندی می‌تواند از نظر اقشار اجتماعی باشد یا از نظر حضور جوانان، زنان و نخبگان پیش‌بینی شود. ممکن است چهره‌های ملی مشخصی در لیست حضور داشته باشند. کما اینکه دکتر عارف قطعا یکی از کاندیداهاست و سر لیستی او تا الان منظور شده است. در کنار آنها ممکن است چهره‌های دانشگاهی باشند. ممکن است سهمی برای جامعه کارگری، زنان و جوانان در نظر گرفته شود. این چیزی است متصور است که در آینده در تعیین لیست ٣٠ نفره در نظر گرفته شود. ویژگی‌های آن مشخصا هنوز تعیین نشده است. آن مساله منوط به شکل‌گیری ستاد انتخاباتی تهران است که در حال حاضر در تدارک آن هستند.

ویژگی کاندیداهای اصلاح‌طلب از نظر شما چیست؟
بنده فکر می‌کنم نمایندگان مجلس مخصوصا در طیف اصلاح‌طلب باید ترکیبی از افراد مجرب و تاثیرگذار باشند، در کنار چهره‌های جدید و جوان علمی و تخصصی که بتوانند در مجلس کارایی داشته باشند و اجتماعی را تشکیل دهند که در تعیین هیات رییسه و در کمیسیون‌های مختلف به عنوان روسای کمیسیون‌ها نقش ایفا کنند. نه می‌توان تماما عرصه را به چهره‌های جدید واگذار کرد و نه می‌توان تنها از چهره‌های مجرب و با سابقه استفاده کرد بلکه باید لیست اصلاح‌طلب ترکیبی از این دو باشد. چهره‌های سرشناس با رزومه‌های کاری بالا در کنار چهره‌های تخصصی، دانشگاهی، زنان و جوانان باید جایی در لیست اصلاح‌طلبان داشته باشند.

مساله رای آوری اهمیت دارد. چه سازوکاری باعث می‌شود که چهره‌های جدید بتوانند  رای بیاورند؟
این مساله در هر حوزه انتخابیه متفاوت است. لیست انتخاباتی در تهران بسیار تاثیرگذار است، یعنی اگر چهره‌های ناشناخته‌ای باشند اما در لیست تهران قرار گیرند امکان رای آوری بالایی خواهند داشت. در حوزه‌های انتخابیه کوچک‌تر مثل برخی مراکز استان که لیست تاثیرگذار است نیز می‌توان سهمیه اینچنینی در نظر گرفت اما وقتی در حوزه‌های انتخابیه کوچک‌تر برویم مثل جاهایی که تعداد انگشت شمار نماینده می‌خواهد دیگر لیست سراسری تعیین‌کننده نیست بلکه قابلیت فرد در آنجا تعیین‌کننده است. فرد باید در گذشته در آن منطقه کار کرده و آرای مردم را به سمت خود جلب کرده باشد.

چه حوادث و اتفاقاتی درون اردوگاه جریان اصلاحات، چه درون مرزهای اصلاح‌طلبی و چه بیرون از مرزهای آن می‌تواند مشکل زا باشد؟
در درون جبهه اصلاحات عمده‌ترین عاملی که می‌تواند مشکل زا باشد تفرقه و تشتت بین اصلاح‌طلبان است که عملا در سال ٩٢ مرتفع شده است و در انتخابات آینده نیز با سازوکارهای تعریف شده و وفاق حاصل شده من امیدوارم که بالای ٩۵درصد دیگر متغیرهای غیر قابل کنترل را به متغیرهای کنترل شده تبدیل کنیم. می‌توان گفت نگرانی از این جنبه در داخل اردوگاه اصلاح‌طلبی وجود نخواهد داشت.

الان افرادی هستند که بر ائتلاف انتخاباتی با اصولگرایان معتدل تاکید دارند. آقای موسوی لاری هم اشاره کردند که با اصولگرایان معتدل ائتلاف نمی‌کنیم. این مساله اصولا چقدر امکان‌پذیر است؟
ما ائتلاف انتخاباتی با اصولگرایان نخواهیم داشت اما ائتلاف درون مجلس محتمل و قابل پیش‌بینی است. ما به دنبال این هستیم که نمایندگان اصلاح‌طلب و نمایندگان اصولگرای معتدل در مجلس تعامل خوبی با یکدیگر داشته باشند و در مواقع حساس و کلیدی با هم ائتلاف داشته باشند. این مساله قابل پیش‌بینی است اما بر اساس آنچه از مواضع سران اصلاح‌طلب دیده می‌شود، چنین ائتلافی در انتخابات منتفی است.

دنبال کنندگان این ائتلاف چه هدفی دارند؟
به هر حال برخی ممکن است پیش‌بینی یا تحلیل‌شان از شرایط این باشد که اصلاح‌طلبان نمی‌توانند اکثریت مجلس را به دست آورند و لازم بدانند که قبل از تشکیل مجلس با اصولگرایان معتدل تعامل داشته باشند. این یک اختلاف دیدگاه است. این صحبت‌ها و تاکید‌ها بیشتر از سر این موضوع است.

طیف معتدل اصولگرایان، آقای لاریجانی و از سوی دیگر آقای ناطق نوری اساسا تمایلی به ائتلاف با جریان اصلاح‌طلب نشان داده‌اند؟
خیر. در آنها نیز چنین تمایلی دیده نشده است.

در مجموع رابطه اصلاح‌طلبان را با دولت آقای روحانی چطور ارزیابی می‌کنید؟ با توجه به آنچه در دو سال گذشته بین اصلاح‌طلبان و دولت روحانی گذشته است و اکنون که نزدیک به انتخابات هستیم، رابطه دولت و اصلاح‌طلبان را چطور می‌بینید؟ به هر حال دولت وظایفی را در انتخابات به عهده دارد.
به هر حال این یک واقعیت است که دولت روحانی ادعای اصلاح‌طلبی ندارد اما در اینکه تا الان اصلاح‌طلبان خود را موظف به حمایت از دولت می‌دانستند، تردیدی نیست. آنها این رویه حمایت از دولت را همچنان ادامه خواهند داد. دولت هم متقابلا تعامل خوبی با اصلاح‌طلبان دارد و تا الان جدایی محسوسی بین دولت و اصلاح‌طلبان احساس نشده است.

بهترین فردی که بتواند در انتخابات مسوولیت اصلاح‌طلبان را به عهده داشته باشد، کیست؟
الان مسوولیت انتخاباتی اصلاح‌طلبان به صورت خرد جمعی در شورای‌عالی سیاستگذاری است. در راس آن آقای عارف و نایب‌رییس آقای موسوی تبریزی و آقای لاری هستند.

تابعیت از رهبری کاریزما در جریان اصلاحات که در مواقع بحرانی بتواند مدیریت کند چقدر وجود دارد؟
همه تحت لوای رهبری رییس دولت اصلاحات انجام وظیفه می‌کنند تا الان هم شخصیت کاریزمای او بوده که تاثیرگذار بوده است و ما را به اینجا رسانده است. تا الان آنچه حاصل شده به خاطر رییس دولت اصلاحات بوده است.

شورای‌عالی سیاستگذاری و شورای راهبردی را مرهون رهبری رییس دولت اصلاحات می‌دانید؟
بله. هیچ تردیدی در آن نیست. رییس دولت اصلاحات بود که توانست انسجام کنونی اصلاح‌طلبان برای انتخابات مجلس دهم را به وجود آورد و همه هم آن را پذیرفته‌اند.

اگر مجلس آینده مجلسی با اکثریت اصلاح‌طلب باشد مهم‌ترین اولویت‌های خود را بر اصلاح چه اموری باید قرار دهد؟ کدام‌یک از حوزه‌های کشور نیازمند حرکت و تحول بیشتری   است؟
اصلاح‌طلبان هر کاری که در مجلس دهم انجام می‌دهند باید در قالب اسناد سراسری صورت گیرد. یکی از این اسناد مهم سند چشم‌انداز ٢٠ساله است و دیگری سند برنامه پنج‌ساله ششم است. همچنین اصلاح‌طلبان در برنامه بودجه سالانه می‌توانند نقش ایفا کنند. برنامه مفصلی در این رابطه تدارک دیده شده است که برنامه کاری نمایندگان اصلاح‌طلب در مجلس آینده است. دو سالی است که روی آن کار شده و قرار است که نهایی شده و به کاندیداهای اصلاح‌طلب ابلاغ شود تا آن را در تبلیغات و برنامه‌هایی که در حوزه‌های انتخابیه دارند به مردم اعلام کنند. محورها در همه زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است.

اشاره کردید که دو سال است روی این برنامه‌ها کار می‌شود. چه کسانی این کار را انجام داده‌اند؟
در تشکیلات آقای عارف کارگروهی بوده که روی برنامه نمایندگان اصلاح‌طلب در مجلس به‌طور منسجم کار کرده است. همچنین در اتاق فکر آقای عارف روی آن کار شده است. احزاب به صورت مستقل کارهایی را در این زمینه انجام دادند. اینها نهایتا تجمیع و به صورت یک برنامه واحد ارایه می‌شود.